Αρχαιολογικοί Χώροι

Στην περιοχή του Δήμου Κομοτηνής τα παρακάτω μνημεία – χώροι έχουν χαρακτηριστεί αρχαιολογικοί από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Αρχαία Πόλη Δίκαια

Περιγραφή: Περιλαμβάνονται:

• Αρχαϊκό - κλασσικό νεκροταφείο αρχαίας πόλεως «Δίκαια παρ' Άβδερα».

• Θεμέλια οικιών και πιθανόν τμήμα τείχους της πόλης «Δίκαια παρ΄ Άβδερα»

Η Δίκαια ήταν αρχαία πόλη, που βρισκόταν στην παραλιακή ζώνη της Ροδόπης, 2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του σημερινού οικισμού του Φαναρίου, στα δυτικά της λίμνης Βιστωνίδας. Στην αρχαία πόλη αποκαλύφθηκαν τμήματα του τείχους και των οικιών, ενώ στο νεκροταφείο από την ανασκαφική έρευνα σε 4 ταφικούς τύμβους ήρθαν στο φως περίπου 45 ταφές σε πήλινες ή λίθινες σαρκοφάγους, σε αγγεία, αλλά και καύσεις.

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας ΙΘ' ΕΠΚΑ

Χωροθέτηση: Το νεκροταφείο: Περιοχή "Πηγάδι" του Φαναρίου, ανάμεσα στη NA όχθη της λίμνης Bιστωνίδας και στο δρόμο προς το Φανάρι – Δήμος Κομοτηνής.

Τα θεμέλια οικιών: Στη θέση "Kατσαμάκια" του χωριού Φανάρι - Δήμος Κομοτηνής.

Επισκεψιμότητα: Παλιά εθνική οδός Ξάνθης-Κομοτηνής προς το Φανάρι. Μόλις 2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του σημερινού οικισμού του Φαναρίου, στα δυτικά της λίμνης Βιστωνίδας.

Ονομασία: Προϊστορικός τύμβος περιοχής Φαναρίου

Περιγραφή: Προϊστορικός τύμβος στην περιοχή Φαναρίου

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας ΙΘ' ΕΠΚΑ

Χωροθέτηση: Περιοχή Φαναρίου, στην αριστερή πλευρά του δρόμου προς το Φανάρι - Δήμος Κομοτηνής

Επισκεψιμότητα: Στην αριστερή πλευρά του δρόμου προς το Φανάρι.

Αρχαία Πόλη Στρύμη

Περιγραφή: Αρχαιολογικός χώρος κηρύχθηκε η χερσόνησος της Μολυβωτής και η ευρύτερη περιοχή της λίμνης Ισμαρίδος (Μητρικού). Στη χερσόνησο της Μολυβωτής βρίσκονται τα ερείπια της πόλης και των τειχών της αρχαίας Στρύμης καθώς και το επίπεδο νεκροταφείο της πόλης. Στην περιοχή του Μητρικού, όπου εκτείνεται το σημαντικό νεκροταφείο των τύμβων, υπάρχουν επίσης και τα ερείπια πολλών αρχαίων αγροικιών.

Η Στρύμη είναι ένας υπέροχος αρχαιολογικός χώρος, τόσο από αρχαιολογική άποψη όσο και από άποψη φυσικού τοπίου. Είναι μια χερσόνησος που βυθίζεται σε μια λιμνοθάλασσα και στο θρακικό πέλαγος, και στην οποία εκτείνεται μια αρχαία πόλη του 6ου και του 5ου αιώνα π.Χ. η οποία άνθισε τον 4ο αιώνα. Τη δημιούργησαν άποικοι, πιθανότατα από τη Θάσο, δημιουργώντας τείχη, έναν ψηλό περίβολο, περικλείοντας μέρος της χερσονήσου.

Σήμερα διακρίνονται διάσπαρτα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα από το αρχαίο τείχος, ενώ σποραδικά – σε έναν περιφραγμένο χώρο – διασώζονται σπίτια και αρχαίοι δρόμοι. Από εργασίες που έγιναν στον “λαιμό” του περίβολου που οδηγεί προς τη χερσόνησο, βρέθηκαν  πάμπολλες ταφές, τόσο από νεκροταφεία όσο και μεμονωμένες».

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας ΙΘ' ΕΠΚΑ

Χωροθέτηση: Χερσόνησος Μολυβωτής και ευρύτερη περιοχή της λίμνης Ισμαρίδος - Δήμος Κομοτηνής.

Αρχαία Στρύμη

Επισκεψιμότητα: Χερσόνησος της Μολυβωτής. Επαρχιακή οδός Φανάρι- Νέο Σιδηροχώρι.

Τύμβος Παραδημής

Περιγραφή: Τύμβος Παραδημής

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας ΙΘ' ΕΠΚΑ

Χωροθέτηση: Παραδημή - Δήμος Κομοτηνής.

Επισκεψιμότητα: Παραδημή. 7-8 χιλιόμετρα οδικώς νοτιοδυτικά της Κομοτηνής, Επαρχιακή οδός Κομοτηνή-Μεσοχώρι-Παπραδημή

Προϊστορικός οχυρωματικός περίβολος στο "Aσάρ τεπέ"

Περιγραφή: Προϊστορικής εποχής οχυρωματικός περίβολος μήκους 700μ. και πάχους 1.70μ. κτισμένος από σχιστολιθικό πέτρωμα στο ύψωμα "Aσάρ τεπέ" (Tας λόφος) του χωριού Σαρακηνή του N. Pοδόπης. Δεύτερος εσωτερικός περίβολος περικλείει το υψηλότερο κατά 30μ. χώρο του υψώματος.

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας ΙΘ' ΕΠΚΑ

Χωροθέτηση: Ύψωμα "Aσάρ τεπέ" (Tας λόφος) του χωριού Σαρακηνή - Δήμος Κομοτηνής

Επισκεψιμότητα: Σαρακηνή

Μακεδονικός τάφος

Περιγραφή: Μακεδονικός τάφος κοντά στο χωριό Σύμβολα.

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας ΙΘ' ΕΠΚΑ

Χωροθέτηση: 800μ. B. του χωριού Σύμβολα N. Pοδόπης.

Επισκεψιμότητα: 7 χλμ από την Κομοτηνή (βόρεια) βρίσκεται το χωριό Σύμβολα. Ο τάφος είναι επισκέψιμος μετά από συνεννόηση. ΑμΕΑ: Η πρόσβαση μέχρι τον τάφο είναι εφικτή, αλλά η είσοδος σ' αυτόν αδύνατη.

Μνημεία Βυζαντινής & Μεταβυζαντινής Περιόδου

Βυζαντινό κάστρο Κομοτηνής

Περιγραφή: Το βυζαντινό της κάστρο της Κομοτηνής, που σώζεται σήμερα σε περιορισμένα τμήματα. Ανεγέρθηκε από την πρωτοβυζαντινή περίοδο, τον 4ο αι. μ.Χ., από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄ (379-395 μ.Χ.) στην στρατηγική θέση της σημερινής Κομοτηνής, επειδή ελέγχει την μία από τις τρεις εξόδους της οροσειράς της Ροδόπης προς το Αιγαίο και βρισκόταν επί της Εγνατίας οδού. Το κάστρο καταστράφηκε μερικώς από τους Τούρκους κατά την άλωση της πόλης το 1363 από τον ανεξάρτητο πολεμιστή, εξισλαμισμένο βυζαντινό άρχοντα Εβρενός Μπέη και το 1910 οι Βούλγαροι κατεδάφισαν τους πύργους και μεγάλο μέρος του. Ήταν τετράπλευρο, είχε τέσσαρες εισόδους, 16 πύργους, ύψος 9.60 μ. και περιέκλειε την βυζαντινή πόλη (τα Κουμουτζηνά), με βυζαντινό ναό που μαρτυρείται από το 1548, στα θεμέλια του οποίου είναι σήμερα κτισμένος από το 1800 ο μητροπολιτικός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας 15η ΕΒΑ

Χωροθέτηση: Στην θέση της σημερινής Κομοτηνής - Δήμος Κομοτηνής.

Επισκεψιμότητα: Βρίσκεται στο κέντρο της Κομοτηνής

Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

Περιγραφή: Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Βρίσκεται στο εσωτερικό του φρουρίου στην ανατολική του πλευρά. Είναι τετράκλιτος με νάρθηκα, ξυλόστεγος και το δάπεδό του βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο από αυτό του γύρο χώρου. Χτίστηκε την εποχή της τουρκοκρατίας (1800) πάνω στα θεμέλια βυζαντινού ναού, για το οποίο έχουμε αναφορά στα 1548 από τον περιηγητή Pierre Belon. Ο ναός στην σημερινή του μορφή είναι αναστηλωμένος και έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας 15η ΕΒΑ

Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο εσωτερικό του κάστρου στην ανατολική του πλευρά - Δήμος Κομοτηνής.

Επισκεψιμότητα: Είναι επισκέψιμος.

Οθωμανικά Μνημεία

Ιμαρέτ

Περιγραφή: Είναι ένα από τα παλαιότερα οθωμανικά μνημεία της Θράκης και σχετίζεται με την επέκταση και επικράτηση των Οθωμανών στην περιοχή (1360-1380). Ταυτίζεται με το Ιμαρέτ που σύμφωνα με τις πηγές έκτισε ο κατακτητής της πόλης Γαζή Εβρενός. Πρόκειται για ένα οικοδόμημα με τρεις χώρους που διαμορφώνουν στην κάτοψη το σχήμα Τ (τύπου zaviye). Το κτίριο είναι κτισμένο με τη βυζαντινή τεχνική της πλινθοπερίκλειστης τοιχοδομίας, που συνηθίζεται στα πρώιμα οθωμανικά κτίσματα. Η Κομοτηνή αποτέλεσε την πρώτη έδρα του Εβρενός Μπέη, ο οποίος έχτισε και το σωζόμενο Ιμαρέτ του Εβρενός Μπέη, το αρχαιότερο οθωμανικό μνημείο της Ευρώπης, κτισμένο το 1370-1380, χαρακτηριστικής τυπολογίας τύπου Τ της πρώϊμης οθωμανικής αρχιτεκτονικής των τεμενών. Αποτελούσε τόπο συγκέντρωσης και ορμητήριο των αχήδων, οι οποίοι ήταν μέλη τουρκικής αδελφότητας, που λόγω των εξαιρετικών τους ικανοτήτων, είχαν επιφορτισθεί από τους σουλτάνους Μουράτ Α’ και Βαγιαζήτ Α΄ την διεκπεραίωση του προγράμματος εξισλαμισμού της Θράκης στην πρώϊμη οθωμανική περίοδο. Σήμερα λειτουργεί ως εκκλησιαστικό μουσείο.

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας. Υπηρεσιακή Μονάδα: 15η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων

Χωροθέτηση: Στο κέντρο της Κομοτηνής - Δήμος Κομοτηνής.

Επισκεψιμότητα: Οδός Βενιζέλου και Ξενοφώντος 8-Κομοτηνή. Είναι επισκέψιμο. Στεγάζεται το Εκκλησιαστικό Μουσείο. Μέρες & ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη, Κυριακή : 10.30-13.00, Τετάρτη, Παρασκευή: 17.00-20.00, Σάββατο: 10.00-13.30. Επίσκεψη κατόπιν συνεννόησης τις ημέρες των αργιών.

Γενί Τζαμί Κομοτηνής

Περιγραφή: Το Γενί Τζαμί Κομοτηνής, (μεταφράζεται ως το Νέο Τέμενος) είναι ένα οθωμανικό μνημείο το οποίο χρονολογείται από το 1585. Το Τέμενος έχει τετράγωνη αίθουσα προσευχής και αρχιτεκτονικά έχει επηρεαστεί από την αισθητική του νεοκλασσικισμού. Χτίστηκε την εποχή του Σουλτάνου Μουράτ Γ' από τον Αχμέτ Εφεντή ο οποίος ήταν επικεφαλής της οικονομικής υπηρεσίας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η σημερινή μορφή συμπεριλαμβάνει και την διερεύνηση η οποία έγινε το 1902. Το διάστημα 2007-8 έγινε ανακαίνιση.

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας. Υπηρεσιακή Μονάδα: 15η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Διαχειριστική Επιτροπή Μουσουλμανικής Περιουσίας Κομοτηνής

Χωροθέτηση: Στο κέντρο της Κομοτηνής δίπλα στη Μουφτεία της Ροδόπης - Δήμος Κομοτηνής.

Επισκεψιμότητα: Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης της Κομοτηνής. Είναι επισκέψιμο μετά από συνεννόηση.

Έσκι Τζαμί Κομοτηνής

Περιγραφή: Το Έσκι Τζαμί Κομοτηνής, (μεταφράζεται ως το Παλαιό Τέμενος είναι ένα οθωμανικό μνημείο το οποίο χρονολογείται από το 1608/9 σύμφωνα με τον Εβλιγιά Τσελεμπή ή το 1677/78 κατά μια επιγραφή.

Το Τέμενος αυτό αν και ονομάζεται "Παλαιό" είναι νεότερο από το Γενί Τζαμί Κομοτηνής. Ανακαινίστηκε για πρώτη φορά το 1854. Η Βούλγαροι τη δεκαετία 1910 μετέτρεψαν το Τέμενος σε εκκλησία και κατέστρεψαν μέρος του μιναρέ (μέχρι το εξώστη σερεφέ). Το Τέμενος επιστράφηκε στην μουσουλμανική μειονότητα κατά το 1919-20, υπό την Γαλλική διοίκηση της Κομοτηνής και τότε ανοικοδομήθηκαν ο κατεδαφισμένος μιναρές και οι σημερινοί 2 εξώστες. Το 2011 ολοκληρώθηκε η εξωτερική ανακαίνιση του Τεμένους.

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας. Υπηρεσιακή Μονάδα: 15η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Διαχειριστική Επιτροπή Μουσουλμανικής Περιουσίας Κομοτηνής

Χωροθέτηση: Στο κέντρο της Κομοτηνής κοντά στο Ιμαρέτ Κομοτηνής- Δήμος Κομοτηνής.

Επισκεψιμότητα: Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης της Κομοτηνής. Είναι επισκέψιμο μετά από συνεννόηση.

Πύργος του Ωρολογιού

Περιγραφή: Αποτελεί χαρακτηριστικό μνημείο του οθωμανικού εκσυγχρονισμού, έργο του 1884, αφιέρωμα του σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ, μνημείο στο οποίο έγιναν αρχιτεκτονικές επεμβάσεις στην δεκαετία του 1950

Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας. Υπηρεσιακή Μονάδα: 15η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων

Χωροθέτηση: Στο κέντρο της Κομοτηνής δίπλα στο Γενί Τζαμί- Δήμος Κομοτηνής.

Επισκεψιμότητα: Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης της Κομοτηνής